پروتوزوآ یا پروتوزوئرها (Phylum Protozoa) جانداران یوکاریوتیک تک سلولی میکروسکوپی هستند که به قلمرو آغازیان تعلق دارند. پروتوزوئرها از نظر ساختمان تفاوت بسیاری با یکدیگر دارند. این دسته از جانداران ساکن آب و خاک بوده و از ذرات مواد غذایی و باکتریها تغذیه می‌کنند. عده‌ای از آنها بخشی از فلور طبیعی بدن جانداران را تشکیل می‌دهند. مطالعات این جانداران در محدوده علم میکروبیولوژی قرار دارد. پروتوزوآها عامل بیماریهای لیشمانیوز، خواب و شاگاس در انسان هستند. ساختار پروتوزوئرها در سلسله جانوری پايين ترين جانوران می باشند و گروههای ديگرجانوران، پرياخته ها يا متازوئرها هستند . از لحاظ ساختمان ، يک پروتوزوئر با يک سلول از بدن جانور متازوئر قابل تطبيق است . ولی از نظر عمل و وظيفه يک موجود زنده (Organism) کامل است و دارای تعادل فيزيولوژيکی است و تمام اعمال ضروری زندگی يک جانور را انجام می دهد . بعضي از پروتوزوئرها از لحاظ ساختمان بسيار ساده و بعضي ديگر پيچيده و داراي «اندام های سلولي – cell organs يا Organelles» هستند . انتشار بسياری ازپروتوزوئرها زندگي مستقل دارند و يا به طور آزاد شنا مي کنند، درحاليکه بعضی بی حرکت وبعضی هر دو صورت را دارا مي باشند و کلنی هايي (Colonies) تشکيل مي دهند . بقيه در روی يا داخل بعضی از گونه های گياهان و تمام انواع جانوران از پروتوزوئرها تا انسان زندگی می کنند . بسياري از پروتوزوئرها برای جانوران بسيار کوچک ديگر به منزله غذا مي باشند .بعضی ديگر در تصفيه آب هايی که به وسيله صافی ها انجام مي شود و بسترهای فاضلابها مفيدند ولی گونه هاي بيماریزا از قبيل عوامل اسهال خونی آميبی، مالاريا و بيماری خواب آفريقايی نیز موجود می باشند. تقسیم بندی پروتوزوآ برحسب ساختمانها يا اندامهایی که برای حرکت دارند به پنج رده تقسيم مي شوند : 1- ماستيگوفورا(Mastigophora) ، يا تاژک داران (Flagellate) دارای يک يا چند تاژک شلاق مانند (مانند ژیاردیا لامبلیا). 2- سارکودينا(Sarcodina) (پاگوشتیان)، يا ريشه پايان (Rhizopods) با پاهای کاذب (pseudopodia) مانند آمیب . 3- اسپوروزوآ(Sporozoa) یا Apicomplexa (هاگداران)، اصولا فاقد اندامهای سلولی مخصوص حرکت می باشند (بجز مرحله گامتوسیتی) مانند پلاسمودیوم مالاریه و توکسوپلاسما گوندی. 4- سيلياتا(Ciliata) ، يا مژکداران(Ciliates) که دارای مژک در سراسر زندگی می باشند مانند بالانتیدیوم کولی . 5- سوکتوريا(Suctoria) ، يا مکنده ها که در آغاز دارای مژک و در مراحل بلوغ دارای شاخکند مانند پودوفیریا. این رده را میتوان زیر رده مژکداران نیز قرار داد(Class Phyllopharyngea) . منبع : ویکی پدیا فارسی